işçi hakları. kıdem ve ihbar tazminatı

Kıdem ve İhbar Tazminatı Nedir? Kimler Hangi Şartlarda Hak Eder?

Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı, işçi ile işveren arasında en sık uyuşmazlığa konu olan iki önemli konudur. Hem çalışanların haklarını korumak hem de işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından bu iki kavramın doğru anlaşılması büyük önem taşır.

1. Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, belirli şartlar altında işçiye çalıştığı süreye karşılık ödenen tazminattır. İş Kanunu’na göre;

Kimler Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?

Bir işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için:

• En az 1 yıl süreyle aynı işverene bağlı olarak çalışmış olması,

• İş akdinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi veya işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi gerekir.

Ayrıca;

• Erkek işçi askerlik nedeniyle işten ayrılıyorsa,

• Kadın işçi evlendikten sonra 1 yıl içinde ayrılıyorsa,

• İşçi emekli oluyorsa veya emeklilik şartlarını sağlıyorsa,kıdem tazminatına hak kazanır.

Ne Kadar Ödenir?

Her tam yıl için işçiye, son brüt maaşı kadar kıdem tazminatı ödenir. Bu miktar, çalışılan sürenin tamamı oranında hesaplanır.

2. İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin bildirimsiz ve süre tanınmadan feshedilmesi durumunda gündeme gelir. Amaç, taraflara yeni bir düzen kurmaları için süre tanımaktır.

İhbar Süreleri Nelerdir?

İş Kanunu’na göre işçinin kıdemine göre işten çıkarılmadan önce bildirim yapılması gerekir:

• 0 – 6 ay arası çalışan için: 2 hafta

• 6 ay – 1.5 yıl arası: 4 hafta

• 1.5 – 3 yıl arası: 6 hafta

• 3 yıldan fazla çalışan için: 8 hafta

Bu süreler kadar önceden bildirim yapılmazsa, karşı tarafa ihbar tazminatı ödenir.

Kim Hangi Durumda Öder?

• İşveren, işçiyi derhal işten çıkarırsa ve haklı sebep yoksa: İşverence ödenir.

• İşçi, işverene haber vermeden işi bırakırsa: İşçi tarafından ödenir.

3. İşverenler İçin Tavsiyeler

• İşten çıkarmalarda yazılı fesih ve gerekçeli bildirim yapılması önemlidir.

• Özellikle kıdem tazminatı riski taşıyan durumlarda, işçinin dosyasındaki tutanak, ihtar vb. belgeler düzenli olmalıdır.

• Haklı neden olmadan aniden yapılan çıkışlar, dava yolunu açabilir ve işverene yüksek tazminatlar yükleyebilir.

4. Çalışanlar İçin Tavsiyeler

• Haklı nedenle işten ayrılacaksanız, bunu yazılı olarak ve delillerle ispatlayarak yapmalısınız.

• Kıdem sürenizi, son maaş bordrolarınızı ve SGK kayıtlarınızı kontrol edin.

• Tazminat hakkınızın işveren tarafından ödenmemesi durumunda arabuluculuk başvurusu zorunludur; süreci avukat eşliğinde yürütmeniz tavsiye edilir.

Sonuç

Kıdem ve ihbar tazminatı, sadece parasal bir hak değil, iş ilişkisinin nasıl sona erdiğini de belirleyen hukuki sonuçlara sahiptir. Hem işverenin hem de işçinin doğru adımlar atması, ileride yaşanabilecek uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar.

Hukuki destek almak, hem hak kaybını önlemek hem de yasal süreci daha güvenli yürütmek için önemlidir.